Նիկոլ Փաշինյանի հույժ գաղտնի տեխնիկական բարելավումը և Pegasus լրտեսական ծրագրի սկանդալը

Կառավարությունը պատրաստվում է պետական բյուջեից 26 մլն 239 հազար դրամ գումար հատկացնել «ՀՀ վարչապետի աշխատակազմի տեխնիկական հագեցվածության բարելավում» հոդվածով, որը կիրագործվի հույժ գաղտնի ընթացակարգով ։ Նախագիծն ընդգրկված է Կառավարության նոյեմբերի 25-ի նիստի օրակարգում։ Ըստ նախագծին կից ներկայացված հիմնավորման՝ առաջարկվում է վերաբաշխում կատարել 2021 թվականի Վարչապետի աշխատակազմին հատկացված բյուջետային միջոցներում՝ առաջնահերթությունների վերանայմամբ պայմանավորված։ Վերաբաշխված գումարներից 2մլն 292.7 հազ. դրամը  կուղղվի  ընթացիկ նորոգմանը,  իսկ 26,մլն 239 հազար դրամը՝ տեխնիակական հագեցվածությանը։
Առաջարկությունը ներկյացրել է վարչապետի աշխատակազմի ղեկավար Արայիկ Հարությունյանը։
Թե կոնկրետ ինչ նպատակով, որտեղից, ումից, ինչ ընթացակարգով և ինչպիսի սարքավորումներ են ձեռքբերվելու՝ չի մանրամասնվում ո՛չ նախագծում, ո՛չ էլ դրա հիմնավորման մեջ։ Նշվում է միայն, որ որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման հաջորդ օրը։ Մնացած բովանդակային կետերը չեն մեկնաբանվել, քանի որ համարվում են հույժ գաղտնի։
Հատկանշական է, որ հենց նույն օրը հայաստանյան մի շարք լրատվամիջոցներ գրեցին, որ պաշտոնապես հաստատվում է՝ Հայաստանը ձեռք է բերել Pegasus լրտեսող ծրագիր, որով ապօրինի գաղտնալսումներ են իրականացվում։ 
Անվտանգության հարցերով փորձագետ Ռուբեն Մուրադյանը ֆեյսբուքյան էջում տեղեկացրել է, որ Հայաստանում առնվազն երկու մարդ Apple-ից նախազգուշական նամակ է ստացել այն մասին, որ իրենց հեռախոսներում Pegasus լրտեսող ծրագիր է տեղադրված։
Նախազգուշական նամակ ստացած անձանցից մեկը ՀՀ ԱԱԾ նախկին տնօրեն, ԱԺ «Պատիվ ունեմ» ընդդիմադիր խմբակցության ղեկավար Արթուր Վանեցյանն է։ Այս մասին նա հայտնել է անձամբ՝ գրառում կատարելով ՖԲ իր էջում։ Վանեցյանը նշել է, որ լրետասական ծրագրով գաղտնալսել են ոչ միայն իրեն, այլև իր մերձավոր շրջապատին։

Դեռևս ամռանը մամուլում հրապարակումներ եղան, որ Նիկո, Փաշինյանը ձեռք է բերել 7 մլն դոլար արժողությամբ «Pegasus» լրտեսական համակարգ, որն այլ երկրներում կիրառվում է արտաքին հետախուզության մեջ՝  գաղտնալսումների իրականացման նպատակով։

Հայտնի է, որ Pegasus-ը լրտեսող ծրագիր է, որը մշակվել է իսրայելական NSO Group ընկերության կողմից: Ծրագիրը առանց օգտատիրոջ տեղեկության կարող է ներբեռնվել բջջային հեռախոսների և այլ սարքերի վրա, կարող է հասանելիություն ստանալ նամակագրությանը, լուսանկարներին և տեսանյութերին, առանց սեփականատիրոջ  իմացության կարող է ակտիվացնել տեսախցիկը և խոսափողը ։

Pegasus ծրագիրը օգտագործվել է ամբողջ աշխարհում ընդդիմադիր ակտիվիստների և լրագրողների նկատմամբ կիբերհարձակումներ իրականացնելու համար։ Դեռևս ամիսներ առաջ հրապարակում եղավ, որ լրագրողական մի քանի կազմակերպություններ դատի են տվել  Pegasus լրտեսող ծրագրի արտադրողին։  Հայտնի է նաև, որ այս ծրագիրը կարող են ձեռք բերել միայն հատուկ կառույցներն ու կազմակերպությունները։ Այս ծրագիրը  ֆիզիկական անձանց համար վաճառք չունի։  
Թե ինչքանով կապ ունի վարչապետի աշխատակազմի հույժ գաղտնի տեխնիկական բարելավումը Pegasus լրտեսական ծրագրի հետ, դժվար է ասել։ Սակայն այս կարգի համընկնումները, թերևս, պատահական չեն լինում։

Հայկ Դավթյան