«Հարց չկա». Պուտինի պատասխանը՝ Փաշինյանի համար «ցավոտ թեմաներով»

ՌԴ ԱԳՆ-ից հայտնում են, որ այսօր հուլիսի 20-ին Մոսկվայում տեղի է ունեցել ՌԴ արտաքին գործերի փոխնախարարի հանդիպումը ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների և Լեռնային Ղարաբաղի հարցով ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի հետ: Զրույցի ընթացքում քննարկվել են Լեռնային Ղարաբաղի կարգավորմանը վերաբերող արդիական հարցեր։

Այս հանդիպումը, փաստորեն, կայանում է Պուտին-Ալիև հանդիպումից առաջ: Այսօր Մոսկվայում հանդիպում են Ռուսաստանի և Ադրբեջանի նախագահները: Ալիևի այցը համընկավ հայ - ադրբեջանական սահմանի Նախիջևանի հատվածում անցած շաբաթ սկիզբ առած նոր լարվածության հետ: Հայաստանի պաշտպանության նախարարության հաղորդմամբ՝ երեկ երեկոյան 6-ից ադրբեջանական զինուժը մի քանի ժամ շարունակ, տարբեր տրամաչափի հրաձգային զինատեսակներից գնդակոծել է Երասխի հատվածում տեղակայված հայկական դիրքերը: Պարբերաբար կիրառվել են նաև ականանետեր:
Ինչ ունենք հիմա... Մայիսի կեսերից կտրուկ սրվել է իրավիճակը Սյունիքի և Գեղարքունիքի սահմանային հատվածներում. մայիսից հարյուրավոր ադրբեջանցի զինվորներ տեղակայվել են Սև լճի մերձակայքում, պնդում են, թե տարածքն իրենցն է, և չեն հեռանում:

Ռուսաստանի նախագահը, որն առիթը բաց չի թողնում ընդգծելու, թե անցած տարվա 44-օրյա պատերազմը կանգ է առել իր համառ ջանքերի ու միջնորդության շնորհիվ, ռազմական գործողությունների հնարավոր վերսկսման և արդեն երրորդ ամիսը շարունակվող լարվածության ֆոնին՝ այսօր, առաջին անգամն է հանդիպում Ադրբեջանի առաջնորդ Իլհամ Ալիևին: Այցին ընդառաջ Կրեմլը հաղորդել է, որ հենց տարածաշրջանային իրավիճակն է լինելու քննարկման առանցքում: «Հիմնական ուշադրությունը կդարձվի Ռուսաստանի, Ադրբեջանի ու Հայաստանի ղեկավարների միջև 2020թ. նոյեմբերի 9-ին ու 2021-ի հունվարի 11-ին ձեռք բերված պայմանավորվածությունների կատարման գործնական կողմերին, այդ թվում՝ տնտեսական ու տրանսպորտային կապերի ապաշրջափակման ու զարգացման խնդիրների լուծմանը», - երեկ հայտնեց Ռուսաստանի նախագահական նստավայրը:
Ավելի վաղ՝ այս ամսվա սկզբին, նույն օրակարգով Հայաստանի վարչապետի պաշտոնակատարն էր մեկնել Մոսկվա:

Ընդ որում, ընդունելով Նիկոլ Փաշինյանին՝ Ռուսաստանի նախագահ Վլադիմիր Պուտինը շնորհավորել էր նրան արտահերթ խորհրդարանական ընտրություններում տարած հաղթանակի կապակցությամբ և ընդգծել` դա կօգնի լուծել առկա զգայուն հարցերը: «Բարդ խնդիրները հնարավոր է կարգավորել միայն ժողովրդի աջակցությամբ, որը Դուք ստացել եք», - ասել էր Պուտինը Փաշինյանին: Թե այդ ինչ բարդ հարցերի մասին է խոսքը, Պուտինը չէր հստակեցրել: Կողմերը մանրամասներ չէին հաղորդել նաև դռնփակ բանակցությունների ավարտին: Հայտնի է միայն, որ Փաշինյանի Մոսկվա կատարած այցից հետո կողմերի միջև բարձրաստիճան հանդիպումների ակտիվ շարք էր սկսվել:

Արդյո՞ք «զգայուն» հարցեր կունենան Պուտինն ու Ալիևը քննարկելու, թե՞ Պուտինը միայն լսելու է Ալիևի բողոքները, որ այլևս չի կարող սպասել Փաշինյանի, Հայաստան-Ադրբեջան սահմաններ պետք է գծվեն ու խաղաղության պայմանագիր պետք է ստորագրվի:
Ի դեպ, Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարն այսօր ծառայողական խորհրդակցություն է անցկացրել բանակի հրամանատարական անձնակազմի հետ և հրահանգել կանխել Հայաստանի զինված ուժերի հնարավոր սադրանքները պետական սահմանին: Ըստ ադրբեջանական աղբյուրների, գեներալ Զաքիր Հասանովը հիշեցրել է նախագահ Ալիևի խոսքերը, թե պատերազմն ավարտվել է, բայց բանակը պետք է ցանկացած պահի պատրաստ լինի նոր պատերազմի: Հայաստանի Զինված ուժերի պաշտոնական ներկայացուցիչ Սամվել Ասատրյանն իր հերթին այսօր հայտարարել է` «բանակը պատրաստ է իրադարձության ցանկացած զարգացման և ակնկալում է հանրության լիարժեք վստահությունն ու աջակցությունը»։

Ընդհանուր առմամբ, նոյեմբերի 9-ի հրադադարի համաձայնությունից հետո հայկական կողմից առնվազն երկու զինծառայող է զոհվել, մի քանիսը` գերեվարվել: Մինչև վերջերս Ռուսաստանն էր կողմերի միջև ակտիվ բանակցություններ վարում` առաջարկելով իր օգնությունը սահմանի դելիմիտացիայի և դեմարկացիայի հարցում: Այժմ նաև Եվրամիությունն է փորձում միանալ այս ջանքերին. հենց այդ օրակարգով էր Եվրոպական խորհրդի նախագահ Շառլ Միշելը անցած շաբաթավերջին այցելել Երևան, ապա` Բաքու: Ընդ որում, նախագահ Ալիևի հետ համատեղ ասուլիսում Շառլ Միշելն ընդգծել է` Եվրամիությունը պատրաստ է թե՛ փորձով կիսվել, թե՛ մոնիտորինգ իրականացնել սահմանին, եթե իրենք` կողմերը, նման ցանկություն հայտնեն:

Ադրբեջանի նախագահը երեկ անդրադարձել է նաև մեկ այլ հարցի, որ բարձրացրել էր Փաշինյանը` եվրոպացի պաշտոնյայի հետ հանդիպման ժամանակ: Փաշինյանը հայտարարել էր, թե Բաքուն ետ է կանգնում նոյեմբերի 9-ի հայտարարությամբ ստանձնած պարտավորություններից ու հրաժարվում է Հայաստանին միջանցք տրամադրել դեպի Վրաստան ու Ռուսաստան` երկաթուղու գործարկման համար: Իլհամ Ալիևը, փաստացի, չի հերքել` առաջ քաշելով Բաքվից նոր նախապայմանը` տարածաշրջանում բոլոր ճանապարհները և հաղորդակցության ուղիները պետք է բացվեն միաժամանակ: Ավելին, Ալիևը հավաստիացրել է, թե Ադրբեջանի այս մոտեցումը պաշտպանում են նաև Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան:

«Մենք սպասում ենք Հայաստանի արձագանքին», - ասել է նա, հավելելով, թե ակնկալում են, որ Եվրամիությունը դրական դեր կխաղա այս գործընթացում: «Դա հնարավորություն կտա Ադրբեջանին Հայաստանի տարածքով մուտք ունենալ դեպի Նախիջևան, Հայաստանին էլ` երկաթուղային կապ հաստատել Ռուսաստանի և Իրանի հետ: Տարածաշրջանի չորս պետությունները` Ադրբեջանը, Իրանը, Ռուսաստանն ու Թուրքիան աջակցում են այս մոտեցմանը: Ըստ այդմ, մենք այժմ պետք է դրական պատասխան ստանանք Հայաստանից, և այդ արձագանքը պետք է ամբողջական և հստակ լինի: Բոլոր ճանապարհները պետք է բացվեն միաժամանակ, և այս հարցում խտրականություն չպետք է լինի: Դրանից հետո, իհարկե, կանխատեսելիությունը, կայունությունն ու անվտանգությունը այս տարածաշրջանում կդառնան իրականություն»:

Մենք գիտենք, թե Ալիևը Մոսկվայում ինչ է պահանջելու Պուտինից... Բայց չգիտենք, թե ի՞նչ է պատասխանելու Պուտինը, իսկ ավելի ճիշտ՝ Ալիևի մոտեցումներից որո՞նք են ընդունելի Պուտինի համար, որ որոնք՝ ոչ...

Մետաքսյա Շալունց